No Self: Me and non-me; Geen zelf: het ik en niet-ik.

In het boeddhisme is over een periode van 25 eeuwen veel studie gedaan naar lijden en geluk en het ontstaan en uitdoven van lijden en geluk. Vaak lijden we doordat ons beeld van geluk of lijden niet klopt, of te beperkt is. Een belangrijke rol in het ontstaan van lijden en geluk is de manier waarop wij de wereld zien en het beeld dat we hebben van onszelf, het beeld wat een mens is. Dit zorgvuldig bestuderen en toepassen van deze inzichten helpt ons vrij en gelukkig te zijn.

Een van de modellen die veel inzicht geven is het 5 skandha model.
Als vervolg op onze bestudering van het 5 skandha model kijken we deze week naar de vraag wie ben ik of wat ben ik?

Het individu bestaat volgens het skandha model uit de tijdelijke samenstelling van de 5 aspecten: materie, gevoelens, percepties, gedachten-overtuigingen en bewustzijn.

Deze 5 veranderen voortdurend, zijn ieder te zien als een continue stroom.
Als een van deze ontbreekt is er geen sprake meer van een individu of persoon.
Is het daarmee wel mogelijk om over een ik te spreken als ieder van mijn skandha aspecten een impermanente stroom is?

Boeddha heeft het voorbeeld van een roos gebruikt.
Wat is de roos als je het water wegdenkt? of de steel, of de wortels.
Wat als er geen zonlicht of aarde is. Denk een van de componenten weg en de roos kan niet bestaan.
Wat is de roos als we naar het verloop in de tijd kijken, is het dan geen roos meer als de blaadjes verwelken, of voordat de knop is opengegaan?

Wij kunnen een mens als een individu benoemen of aanspreken, (zoals we naar een bepaalde wolk kunnen wijzen) maar dat betekent niet dat die persoon een opzichzelfstaande, permanente entiteit is.

We worden uitgenodigd om zelf te kijken naar het individu en de niet-individu elementen.
Is er iets in de samenstelling van mijn skandha's aan te wijzen dat permanent en onafhankelijk is?

In de hart-soetra geeft Avalokiteshvara verslag van zijn/haar bevindingen. Alle skandha's zijn leeg, leeg van een permanente onafhankelijke ik.

Besta ik dan niet? Zeker wel, maar niet als een opzichzelfstaande permanente ik. Wij zijn volgens het skandha model unieke tijdelijke samenstellingen. Voortdurend veranderend en in voortdurende uitwisseling met de omgeving.

De grens tussen individu en niet-individu is kunstmatig. Het "ik" is een illusie van ons bewustzijn, handig voor overlevingsdrang.

Een mooi beeld wat dit voor mij weergeeft is bijgaand schilderij van Seurat, als je naar dit schilderij kijkt zie je een afbeelding van de Eifeltoren, echter als je goed kijkt is het alleen een verzameling gekleurde stippen. Het idee van Eiffeltoren is een illusie.
Alles in de 5 samenstellingen (skandha’s) is gemaakt van en afhankelijk van de andere elementen en is tijdelijk.

Zo ook onze gedachten en overtuigingen. We vormen onze overtuigingen op basis onze ervaringen, onze percepties van de wereld om ons heen. De eerste vraag die je je kunt stellen: ‘Zijn die percepties correct?’ Als onze overtuigingen gebaseerd zijn op incorrecte of onvolledige percepties is onze pijn, boosheid, verdriet of blijdschap ook een illusie. Het 5 skandha model helpt ons kijken naar ons beeld van lijden en geluk en helpt ons door de illusie heen te prikken. 

Boeddha gebruikte het beeld van drie bamboestokken, als je drie stukken bamboe tegen elkaar zet blijven ze rechtop staan. Iets wat ze alleen of met twee niet lukt. Pas als ze alle drie daar zijn en de omstandigheden aanwezig, kunnen ze staan.

Thich Nhat Hanh gebruikt het voorbeeld van rechts en links, zodra links er is, dan is rechts er ook. De een kan niet bestaan zonder de ander. Ze verschijnen tegelijk en verdwijnen tegelijk. 

Op bijgaande afbeeldingen van M.C. Escher is dit ook te zien. In het mozaïek maakt de ene figuur de andere, zodra het ene figuur er is, is het andere er ook.

Zo zijn gevoelens (Vedana), tijdelijke sensorische prikkels, die afhankelijk zijn van het lichaam, de zintuigen en ons bewustzijn om te manifesteren en om waarneembaar te zijn. Ook onze gedachten en overtuigingen zijn op deze manier een tijdelijke constructie. 

Warme groeten

Hans

De bijeenkomst op 4 juni 2018 vindt plaats in De Schatkamer, Mimosaplein 2 in Eindhoven.
De indeling van de avond is:
19.15: klaarmaken van de ruimte
19.30: aankomen, ontmoeting en thee
20.00: start meditatie.
                introductie thema
                geleide meditatie
                loopmeditatie
                stille meditatie
                dharma-sharing
21.30: afsluiting en opruimen, gelegenheid voor ontmoeting bij thee.

-------
Dear Friends,
As a follow-up of our concentration on the 5 skandha-model we look at the question: who am I and what am I.
According to the skandha model, the individual (a person) is a temporary collection or bundle of 5 impermanent aggregates (or streams): matter, feelings(sensations), perceptions, thoughts-convictions, consciousness.
We are invited to look at these 5 ever changing streams and investigate the individual and the non-individual elements.
According to the heart-sutra all elements are empty, empty of a independent permanent self.
The border between the individual and the non-individual is artificial; the "self" is an illusion of our consciousness, which is functional for self-preservation.

Warm regards
Hans